O Leonie Wyczółkowskim w bydgoskim Muzeum
Leon Wyczółkowski,
Złote gody dziadków mistrza, 1870,
MOB W. 1
Kwiecień jest tym szczególnym miesiącem w roku, w którym świętuje się kolejne jubileusze urodzin Leona Wyczółkowskiego oraz uzyskania przez miasto jego niezwykłego legatu, przekazanego po śmierci Mistrza przez Profesorową Wyczółkowską Aktem darowizny z 8 kwietnia 1937 roku. Franciszka Wyczółkowski, zgodnie z wolą męża, przekazała 942 prace: 5 obrazów olejnych malarskich, 70 akwareli, 8 temper, 13 pasteli, 58 rysunków kredą, 54 tusze, 4 rysunki węglem, 5 rysunków ołówkiem, 64 innych rysunków, 496 szkiców i rysunków w 15 szkicownikach, 129 grafik (akwaforty, litografie), 36 obrazów, grafik i rzeźb innych artystów, pamiątki osobiste oraz wyposażenie pracowni. Na uwagę zasługuje fakt, iż w tym zbiorze znajdują się pierwsza i ostatnia praca: Złote gody dziadków Mistrza (1870) oraz Kwiaty w dwuotworowym wazonie (1936). W 1948 roku Muzeum otrzymało kolejny poważny dar – po stratach wojennych – ponad sto dzieł, będących dotychczas w posiadaniu rodziny Szulisławskich. Należy dodać, że oprócz zbioru eksponatów artystycznych powstał w Muzeum liczący się zbiór biograficzny: dokumenty osobiste artysty, rękopisy, listy pisane do żony, do niego samego, telegramy gratulacyjne, nekrologi, klepsydry, liczne zdjęcia (ok. 400), pamiątki osobiste i meble, warsztat twórczy i narzędzia pracy ze słynnym „tramwajem gościeradzkim” oraz różnorodne wydawnictwa.
Leon Wyczółkowski, Kwiaty
w dwuotworowym wazonie,
1936, MOB W. 390
Wystawa obejmowała 129 prac graficznych i 217 malarskich z okresu lat 1867-1936. Należy też dodać, że w kolekcji daru znalazło się ponadto 20 obrazów i prac graficznych innych artystów i rzeźby Konstantego Laszczki.W 1937 roku Muzeum Miejskie w Bydgoszczy wydało Katalog darów Prof. Leonowej Wyczółkowskiej, Prof. Konstantego Laszczki i Prezesa Kazimierza Kierskiego. Katalog przedstawia kronikę uroczystości kwietniowych połączonych z aktem otwarcia wystawy pierwszej części darów, pełne teksty przemówień i referatów wygłoszonych 10 i 11 kwietnia. W sobotę 10 kwietnia celebrowano uroczyste nabożeństwo za duszę Zmarłego w bydgoskiej farze, wieczorem w Teatrze Miejskim odbyła się akademia pod protektoratem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, otwarta przez prezydenta miasta Leona Barciszewskiego, nastąpiło przemówienie dra Władysława Zawistowskiego, referat wygłosił Marian Turwud. W niedzielę 11 kwietnia rano uczestnicy uroczystości udali się do Wtelna na grób Artysty, a następnie gościli u p. Wyczółkowskiej w Gościeradzu. W południe nastąpiło otwarcie wystawy pozyskanych „skarbów” w Sali Rady Miejskiej, udekorowanej według projektu artysty malarza Jana Hawryłkiewicza. Na otwarcie przemówienie wygłosił wojewoda poznański dr. Koper, który wręczył Złoty Krzyż Zasługi Franciszce Wyczółkowskiej za „wielki czyn” i „wielką ofiarę”. Odczytano wiele listów gratulacyjnych.
Rok 2012 – 160 rocznica urodzin i 75 przekazania daru Wyczółkowskich – zapisze się w historii nie tylko naszego miasta wieloma wydarzeniami jak przystało w Roku Leona Wyczółkowskiego, pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej – Bronisława Komorowskiego. Z tej szczególnej okazji w Muzeum prezentowane będą dwie wielkie wystawy. Pierwsza otwarta zostanie 25 kwietnia – Wokół daru Franciszki i Leona Wyczółkowskich.
Muzeum zaszczytne imię Leona Wyczółkowskiego otrzymało po II wojnie światowej, 11 kwietnia 1946 roku – w 94. rocznicę urodzin nieżyjącego od dziesięciu lat artysty, bowiem zgromadzona kolekcja dzieł Mistrza była już na tyle pokaźna i reprezentatywna, iż jednoznacznie pretendował on do rangi Patrona.
Leon Wyczółkowski, Generał Jung, 1924,
MOB W. 199
W 1924 roku Artysta ofiarował Muzeum swoją pracę graficzną z wizerunkiem generała Władysława Junga i osobistą dedykacją – dla Muzeum Bydgoskiego L. Wyczół, 1924. W tymże roku właśnie odbyła się pierwsza wystawa jego prac: Grafika i akwarele Leona Wyczółkowskiego. Kolejne wystawy, to rok 1928 – uczestniczył wówczas w Wystawie Nabytków – oraz rok 1934, kiedy została zaprezentowana indywidualna Wystawa Dzieł Leona Wyczółkowskiego. W efekcie obu wystaw zakupiono następne prace artysty oraz przeznaczono na ich ekspozycję jedną z sal wystawienniczych. „Odwiedzał to muzeum zawsze, ilekroć przyjeżdżał z Gościeradza do Bydgoszczy – wspomina Marian Turwid. Najchętniej i najdłużej zatrzymywał się przed rysunkami bydgoszczanina Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego (…) W ciasnych salkach ówczesnego Muzeum Miejskiego wydawał się jeszcze wyższy ten starzec taki dostojny i piękny. Patrząc na niego uświadamiałem sobie, że gdy w liryce, gdy zwłaszcza w muzyce pojawiają się często cudowne dzieci, to w plastyce, zdarzają się cudowni starcy. Tacy jak Leonardo, jak Rembrandt, jak Tycjan, jak Hokusai, jak Leon Wyczółkowski”.
Franciszka i Leon
Wyczółkowscy,
1932, MOB W. 866
Do końca 2011 roku, otwarto w Bydgoszczy ponad siedemdziesiąt różnorodnych wystaw indywidualnych dzieł Wyczółkowskiego ze zbiorów własnych oraz zasobów innych Muzeów, a także z kolekcji prywatnych, nie licząc wystaw z udziałem prac malarza w wystawach zbiorowych, jak również poważnych wystaw poza siedzibą w kraju i zagranicą. Na szczególną uwagę zasługują wystawy jubileuszowe przygotowywane w rocznice urodzin artysty oraz wystawy upamiętniające kolejne rocznice śmierci, wraz z katalogami i informatorami wystaw.Turwid odwiedzał Mistrza w Gościeradzu. Był świadkiem wielu ciekawych zdarzeń, między innymi wspomina o zaradności pani Franciszki, która odbierała obdarowanym otrzymane przed chwilą dzieła „mężusia” twierdząc, iż wszystko przeznaczone jest z góry dla Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy, kwitując to milutkim uśmiechem.
Źródło: Jolanta Baziak- Jankowska,
O Leonie Wyczółkowskim w bydgoskim Muzeum,
„Bydgoski Informator Kulturalny”, nr 4, Bydgoszcz 2012
